ΗΛΙΑΣ Γ. ΠΡΟΒΟΠΟΥΛΟΣ
Από τις μικρές ορεινές πατρίδες στα
λιθόστρωτα μονοπάτια της Αμοργού
«Κέντημα στην Πέτρα η ζωή του Μ. Ρούσσου» το νέο πόνημα του γνωστού συγγραφέα
Του Χαράλαμπου Γαλιάνδρα-Αρτινού
Στον Ασφοντυλίτη της Όξω Μεριάς Αμοργού «γεννήθηκε» το νέο βιβλίο «Κέντημα στην πέτρα η ζωή του», του γνωστού δημοσιογράφου και συγγραφέα Ηλία Γ. Προβόπουλου.
Αθεράπευτα λάτρης της φύσης και ταξιδευτής στις μικρές ορεινές πατρίδας της Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας και της Ηπείρου ο πνευματικός δημιουργός, αυτή τη φορά ανοίγει τα πανιά του και ακολουθεί Αιγαιοπελαγίτικες ρότες, με πρώτο σταθμό την πανέμορφη και χιλιοτραγουδισμένη Αμοργό, καταλήγοντας στις λιθόστρωτες στράτες της Όξω Μεριάς, της Αιγιάλης, του Μοναστηριού, της Χώρας, της Μεγάλης Στράτας, του Ποταμού, του Αγίου Μάμα, του Ασφοντυλίτη. Εκεί όπου έζησε και δημιούργησε τα θαυμαστά «κεντήματά του» ο ιστορούμενος Μιχάλης Νικήτα Ρούσσος.
Σ΄ αυτόν τον άγνωστο στο ευρύτερο κοινό έως τώρα πρωταγωνιστή του, που έζησε μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, φέροντας το βαρύ φορτίο της ακινησίας των κάτω άκρων και που το μόνο που καταμαρτυρεί το πέρασμά του από τον Ασφοντυλίτη είναι τα θαυμαστά «κεντήματά του» στις πέτρες, είναι αφιερωμένο το νέο πόνημα του Ηλ. Προβόπουλου.
Μέσα από τις σελίδες του αναδύεται η ζωή και το έργο του πρωταγωνιστή του, Μ. Ρούσσου, που άφησε πίσω του μοναδικά δημιουργήματα σμιλευμένα σε ξώμαχες πέτρες, σε αμέτρητες ξερολιθιές, σε πεζούλια και τοίχους σπιτιών, μάντρες και μαντριά. Σ΄ αυτόν τον άνθρωπο έσκυψε με απέραντο σεβασμό ο συγγραφέας, αναζητώντας κάθε ίχνος και μαρτυρία για το πέρασμά του από τον πετρότοπο του Ασφοντυλίτη.
Έναν άνθρωπο που ενώ ήθελε να πετάξει σε άλλα μέρη έμεινε καθηλωμένος κοντά στις ξερολιθιές και τα πεζούλια γιατί δεν είχε γερά πόδια να σεργιανίσει ελεύθερος όπως ήθελε. Σε ασθένεια, πιθανώς πολιομυελίτιδα, οφείλεται η αναπηρία του. Ο μύθος που πλέχτηκε γύρω από το όνομά του διαδίδει πως όταν ήταν δεκαοχτώ ετών οι νεράιδες τον τιμώρησαν επειδή κρυβόταν μέσα στις ξερολιθιές και τις έβλεπε να χορεύουν γυμνές στ΄αλώνια.
Έτσι έκανε τη μοναξιά του τέχνη και συρόμενος κεντούσε με σφυρί και καλέμι τις πέτρες αποτυπώνοντας και κάνοντας τα όνειρά του πραγματικότητα, Ένας ολόκληρος κόσμος ο κόσμος του Μ. Ρούσου σμιλεμένος και διάσπαρτος στην ευρύτερη περιοχή του Ασφοντυλίτη. Κόσμος με φιγούρες και ημερομηνίες που ανάγονται στις αρχές του παρελθόντος αιώνα. Λέξεις, ονόματα ανδρών και γυναικών, πουλιά, μουσικοί, πανηγύρια, χοροί και άλλα αποτυπώματα καταμαρτυρούν τους πόθους και τους καημούς του αφανούς καλλιτέχνη. Έργα φτιαγμένα με βελόνι, υπομονή, πηγαία τέχνη και μεράκι, τα μοναδικά χνάρια της ζωής του, μιας ζωής πονεμένης και μοναχικής εκεί στο υψίπεδο του Ασφοντυλίτη της Όξω Μεριάς Αμοργού, όπου άφησε την τελευταία του πνοή κατά τα χρόνια της Κατοχής, πεινασμένος και ξεχασμένος.
Ο Ηλ. Προβόπουλος δεν μένει όμως αποκλειστικά στην εμβληματική φυσιογνωμία και το μοναδικό έργο του Μ. Ρούσσου. Περίτεχνα «κεντάει» με τη γραφίδα του όλη την Αμοργό και ιδιαίτερα την ιστορούμενη περιοχή και τους ανθρώπους της που πέρασαν ή και ζουν ακόμη σ΄αυτήν, μας ξεναγεί στις αρχέγονες ξερολιθιές και στις φραγκοσυκιές και μας κατατοπίζει πως αποστολή τους ήταν να συγκρατήσουν το λίγο πολύτιμο χώμα από τα νερά της βροχής να μην το παρασύρει στη θάλασσα. Διαφυλάσσοντας το λίγο πολύτιμο έδαφος που τους ανήκε, αφού ως γνωστόν στα νησιά του Αρχιπελάγους του Αιγαίου ο τόπος που απουσιάζουν οι πέτρες ήταν μικρός και εξουσιάζονταν από τους ισχυρούς κάθε εποχής που μετριούνταν στα δάχτυλα. Και βεβαίως να προφυλάξουν τις λιγοστές και πολύτιμες καλλιέργειές τους από τα ζωντανά.
Η ιστορία της πέτρας δεσπόζει μετά αυτής του Μ. Ρούσσου. Έπονται οι αναφορές στους κατοίκους, τις συνθήκες ζωής, τους μουσικούς, τα πανηγύρια, τις δυσκολίες, της ερήμωσης του τόπου.
«Κέντημα» το πόνημα του Η. Προβόπουλου για τα «κεντήματα» του Μ. Ρούσσου που έρχονται από εκεί που… σαλεύει το «Αιγαίο», την ξακουστή Αμοργό, από… «εκεί που μουσκεύονται τα κορμιά και τα όνειρα των ανθρώπων», από εκεί που… «στη θάλασσα βασανίζονται και καταποντίζονται αθώες και ένοχες ψυχές», από εκεί που … «τα βλέμματα είναι καθαρά» και από εκεί που δεσπόζουν… «νησιώτικη αύρα, φως και ουρανός».
«Κέντημα» και η ιστορική αναδρομή στο ονειρικό σύμπλεγμα του Ασφοντυλίτη, των κατοίκων του, των κτισμάτων και του νησιού από την εξαίρετη και επιστημονικά τεκμηριωμένη γραφίδα της αρχιτέκτωνος, ιστορικού περιβάλλοντος κ. Βιβιάννας Α. Μεταλληνού.
Στο καλό βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ν. και Σ. Ματσιούλα και τις «Μικρές Πατρίδες», υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τα εναπομείναντα μοναδικά έργα του Μ. Ρούσσου που στολίζουν τον Ασφοντυλίτη, όπως επίσης κατοίκων του χωριού, κτισμάτων, λιθότοπων, ξερολιθιών, λιθόδρομων, τοπίων, μαντριών, κ.ά. Καλοτάξιδο.
